Lektura na styczeń 2016 r.

Lektura na styczeń 2016 r.

ŚWIĘTY JAN BOSKO¹

przemówienie wygłoszone przez prymasa Polski Augusta kard. Hlonda

w Poznaniu, w 1934 r.²

Na przełomach dziejów powołuje Bóg niezwykłych ludzi, którzy wyrastają ponad ogół i jako apostołowie wśród powszechnego zamętu, słowem i czynem stają się wodzami ludzkości. Wiek dziewiętnasty – wśród innych wielkich mężów – miał swojego apostoła w osobie św. Jana Bosko. Nie rządził on światem ze Stolicy Piotrowej, ani z monarszego tronu. Nie był doktrynerem politycznym. Nie stwarzał nowych systemów filozoficznych. A jednak na bieg historii współczesnej wywarł wpływ potężny, a myśli jego były wskazaniami przewodnimi dla naszego pokolenia.

Jan Bosko przyszedł na świat po rewolucji francuskiej, której hasła był właśnie rozniósł po świecie Napoleon – geniusz wojenny. Już się poczęły przyjmować. Świat znalazł się w przededniu olbrzymich, przewlekłych przemian. Potężne ruchy narodowościowe rozrywają zlepki wielkich monarchii i przetwarzają Europę w państwa budowane na zasadzie narodowej. Kwestie społeczne, dotąd mało rozpatrywane, wybijają się z wolna na czoło zagadnień. W pomrokach nienawiści rodzi się walka stanów. Ponad wszystkim wyciąga swe polipowe ramiona podziemna potęga masonerii i w dusznych splotach laicystycznej polityki chciałaby zgnieść i zniweczyć myśl chrześcijańską Kościoła.

Na tym tle należy badać postać ks. Bosko, by zrozumieć jego myśli i wielkość. Chociaż nowa era zaledwie się była zaczęła, w genialnej wizji wybiegał wzrokiem potężnym ducha przed współczesnymi w dalszą przyszłość i ogarniał w całej grozie przebieg tych przemian, tak jak je potem oglądały w skutkach następne pokolenia. Przewidywał i przepowiadał szczegółowo ogrom nieszczęść, które zwalić się miały na narody i państwa, na religię i na Kościół. Doskonale przy tym pojmował, że przyczyną niedoli ludzkości było odwracanie się od zasad Chrystusowych i szukanie rozwiązań zawiłych problemów w ateizmie i niewierze.

Dlatego żywot ks. Bosko nie był niczym innym, jak jednym wielkim dziełem nawracania społeczeństwa do Chrystusa. Jego działalność prywatna i publiczna, kapłańska, wychowawcza, pisarska i społeczna zmierzała do tego, aby nowy okres dziejów, zarysowujący się różową łuną na niebie, natchnąć wielką myślą i ożywić nieśmiertelnym duchem. Ta myśl i ten duch to Chrystus! Stąd ta jego walka nieugięta o Ewangelię w życiu narodów, walka nieustępliwa w obronie praw Kościoła, którego boskie i nieprzedawnione posłannictwo na tym polega, by nad każdą epoką czuwał, by się snadź nie oddaliła od zasad i praw, nadanych raz na zawsze światu przez Zbawiciela.

Burza dziejowa wydzierała berło rządów z rąk władców. Zmienne partie polityczne zdobywały je dla siebie i swawolnie igrały władzą państwową. A że Kościół z założenia swego broni władzy i potępia każdą anarchię, poczyna mu grozić niebezpieczeństwo niewłaściwego solidaryzowania się z tym kierunkiem politycznym, który w danej chwili jest u steru. Tak jest dzisiaj, tak było za życia św. Jana Bosko, szczególnie w jego Ojczyźnie. Bystrym umysłem przeniknął do głębi to niebezpieczeństwo i wszelkimi siłami starał się mu zaradzić. Wiadomo, jak wielki wpływ wywarła postać ks. Bosko na pojednanie rządu włoskiego ze Stolicą Świętą i jak otwarcie zalecał poważanie i posłuszeństwo, które się należy władzy państwowej i sprawiedliwym prawom. Przez całe życie bronił zasady, iż konieczną jest współpraca sfer rządzących z Kościołem, ale że Kościół nie może zezwolić by go uwikłano w jakiś kierunek polityczny lub w jakąś partię.

„W polityce nie należę do nikogo” – było hasłem ks. Bosko. Na pytanie jaką politykę uprawia, odpowiadał każdemu, że politykę zawartą w Ojcze nasz! Tę zasadę przeprowadzał konsekwentnie w życiu codziennym jako założyciel i kierownik organizacji kościelnych i to wbrew największym trudnościom. Takie stanowisko zalecał dygnitarzom duchownym jako przedstawicielom Kościoła. Katolicy są obywatelami i mają obowiązek brać czynny udział w życiu politycznym, ale Kościół nie może być ani partią ani kierunkiem politycznym. Jego zadaniem jest raczej być ostoją życia prywatnego i publicznego, rodziny, społeczeństwa i państwa przez to, że wszystkim głosi odwieczne prawa i że mroki rozumu ludzkiego prześwieca prawdą objawioną. Nieugięta walka ks. Bosko z naturalizmem w pojmowaniu i w poglądzie na świat, w rodzinie i społeczeństwie, w pedagogii i wychowaniu – to nie tylko zasady i teorie. Jego niezmiernie bogata działalność była z istoty swej budowaniem nowych czasów w oparciu o ducha Chrystusowego.

Do tego zadania powołał swoje ruchliwe zgromadzenie. Do tego zadania szkolił młodzież. Do czynnego współudziału w tej budowie upatrzył salezjańskich pomocników³. O nich pisał, że nadejdzie czas, w którym zadania pomocników staną się obowiązkiem każdego dobrego katolika. Tak przewidział wiek Akcji Katolickiej w jej dzisiejszym znaczeniu. Szkolił bohaterów pracy. Urabiał męczenników kapłańskiej i katolickiej działalności. W dramatycznych wizjach przyszłości oglądał mające się dokonać cuda apostolstwa, bohaterskie walki Kościoła, triumfy Chrystusa nad „synagogą szatana”. Nadchodzącą przyszłość Kościoła przewidywał jako kolosalny, solidarny czyn hierarchii i laikatu w służbie Chrystusa. Po okresie bohaterskich i męczeńskich zmagań w obronie wiary, Oblubienica Chrystusa przyoblecze się w takie blaski chwały jak rzadko kiedy w minionych wiekach.

Na to była nastawiona działalność św. Jana Bosko. Takie było i jest jego posłannictwo w życiu Kościoła.

* * *

1 Corocznie, ostatniego dnia stycznia, obchodzimy liturgiczne święto św. Jana Bosko.

2 z: August kard. Hlond, prymas Polski, Na straży sumienia i narodu. Wybór pism i przemówień…, Inicjatywa Wydawnicza «ad astra» Warszawa 1999.

3 To świeccy pełniący przy Zgromadzeniu Księzy Salezjanów rolę analogiczną do tej jaką my, tercjarze pełnimy u boku Bractwa Kapłańskiego św. Pius X.